Jak wyglądają sagowce? Jest to rząd roślin nagonasiennych, który przypomina nieco karłowate palmy, chociaż kompletnie nie ma z nimi nic wspólnego. W środowisku naturalnym rosną one tylko w strefie klimatu równikowego. Cechą charakterystyczną sagowców są duże szyszki sterczące w środku rośliny. Ich kształt jest łudząco podobny do szyszek sosny czy świerka.
Czytaj też: Znajdziesz je pod każdym domem na przedmieściach. Tujoza zabija polską roślinność
W Polsce sagowce nie występują w stanie dzikim, ale są one atrakcjami w wielu palmiarniach na terenach ogrodów botanicznych (np. w Krakowie). Wymagają one specjalnych warunków pod względem temperatury i wilgotności powietrza, wobec czego nie urosną one w naszych ogródkach. Niemniej mniejsze okazy sagowców, zdarza się, są hodowane w prywatnych domach.
Sagowce bujnie się rozwijały już w erze dinozaurów. Jaką historię przeszły te rośliny?
Historia sagowców jest bardzo interesująca, ponieważ uważa się, że to tzw. żywe skamieniałości. Oznacza to, że dzisiejsze gatunki tych roślin są niemal identyczny z tymi, które znajdujemy w stanie kopalnym sprzed milionów lat. Okazuje się, że to twierdzenie nie do końca jest prawdą, a kłam jemu zadali naukowcy z Uniwersytetu Kansas. W New Phytologist ujawnili kilka faktów z bardzo dawnej kopalnej historii tej grupy organizmów.
Czytaj też: Roślina wyewoluowała w toaletę, czyli kolejny dowód na potęgę biologii
Badacze zbadali skamieniałą szyszkę sagowca z łupkowej formacji Campanian Holz Shale w kanionie Silverado w Kalifornii. Liczyła ona 80 mln lat i pochodziła z epoki kredy. Sądzi się, że mniej więcej wtedy pojawiły się na świecie sagowce podobne do współczesnych.
Po analizie budowy szyszki, jej szczegółów anatomicznych i organizacji układu naczyniowego stwierdzono, że jest ona podobna do jednej z rodzin sagowcowych – zamiowatych. Co to oznacza? Sagowce dywersyfikowały się już w późnej kredzie do bardzo wielu form.
Czytaj też: Zagadka nauki sprzed 100 lat rozwiązana. Dlaczego rośliny osiągnęły taki sukces, „wychodząc na ląd”?
Odkrywanie nowych gatunków dla starej historii tych roślin przeczy hipotezie o tym, że przez długi czas sagowce się nie zmieniały. Działo się wręcz odwrotnie. Naukowcy sądzą, że w przez kilkadziesiąt milionów lat istniało o wiele więcej taksonów sagowców, które wymarły, ale jeszcze ich nie zidentyfikowaliśmy w skałach.
Paleobotanika jest mało znaną dziedziną nauki, ale bardzo istotną dla zrozumienia historii roślin na Ziemi. Wiele spośród dzisiejszych gatunków nagonasiennych może mieć bardzo długą historię sięgającą nie tylko ery wielkich ssaków i zlodowacenia, ale nawet mezozoiku i czasów, kiedy na lądach rządziły dinozaury. Zresztą, co potwierdziły inne badania, sagowce już wtedy były pożywieniem dla wielu kredowych gadów.